Unijne rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1143/2014 z dnia 22 października 2014 r. w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych (Dz. U. UE. L. z 2014 r. Nr 317, str. 35 z późn. zm.), określa ramy prawne dotyczące gatunków obcych obowiązujące na terenie całej Unii.
Rozporządzenie nr 1143/2014 zostało wdrożone do prawa krajowego ustawą z dnia 11 sierpnia 2021 r. o gatunkach obcych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1718).

ZAKAZ WPROWADZANIA DO ŚRODOWISKA GATUNKÓW OBCYCH

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o gatunkach obcych zakazuje się wprowadzania do środowiska oraz przemieszczania w środowisku gatunków obcych.
W związku z powyższym, w przypadku złowienia gatunków nierodzimych, w tym następujących gatunków:
•    babka bycza (Neogobius melanostomus),

Źródło:  http://projekty.gdos.gov.pl

•    babka łysa (Neogobius gymnotrachelus),
  
Źródło:  http://projekty.gdos.gov.pl

•    babka rurkonosa (Proterorhinus semilunaris),
  
Źródło:  1 https://akwa-mania.mud.pl
Źródło:  2 https://commons.wikimedia.org

•    babka szczupła (Neogobius fluviatilis),
  
Źródło:  http://projekty.gdos.gov.pl

—    złowione okazy należy niezwłocznie uśmiercić i nie można ich wpuszczać ani do łowiska, w którym je złowiono, ani do innych wód.

Zakaz wprowadzania do środowiska nie dotyczy działań z wykorzystaniem organizmów wodnych, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 883) oraz w art. 97 ust. 1 i art. 99 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2014 r. o rybołówstwie morskim (Dz. U. z 2023 r. poz. 475, z późn. zm.).

INWAZYJNE GATUNKI OBCE STWARZAJĄCE ZAGROŻENIE DLA UNII/POLSKI

Niektóre gatunki obcego pochodzenia zostały uznane w Polsce lub Unii Europejskiej za gatunki inwazyjne — tj. takie, w przypadku których stwierdzono istotny negatywny wpływ na różnorodność biologiczną, czy usługi ekosystemowe, i podlegają szerszym obostrzeniom prawnym.
Listę takich inwazyjnych gatunków obcych (IGO) zawiera rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2022 r. w sprawie listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii i listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Polski, działań zaradczych oraz środków mających na celu przywrócenie naturalnego stanu ekosystemów (Dz.U. 2022 poz. 2649).

Za IGO stwarzające zagrożenie dla Unii/Polski uznano następujące organizmy, które można spotkać w akwenach wodnych:

RYBY
•    bass słoneczny (Lepomis gibbosus)
  
Źródło:  https://commons.wikimedia.org

•    czebaczek amurski (Pseudorasbora parva)
  
Źródło:  https://commons.wikimedia.org

•    gambuzja kropkowana (Gambusia holbrooki)
 
Źródło:  https://commons.wikimedia.org

•    gambuzja pospolita (Gambusia affinis)
  
Źródło:  https://commons.wikimedia.org

•    moron biały (Morone americana)
    
Źródło:  https://pl.wikipedia.org

•    przydenka żebrowata (Fundulus heteroclitus)
    
Źródło:  https://commons.wikimedia.org

•    sumik czarny (Ameiurus melas)
    
Źródło:  https://commons.wikimedia.org

•    sumik karłowaty (Ameiurus nebulosus)
  
Źródło:  https://commons.wikimedia.org

•    sumik koralowy (sumik węgorzowaty) (Plotosus lineatus)
  
Źródło:  https://commons.wikimedia.org

•    trawianka (Perccottus glenii)
  
Źródło:  https://commons.wikimedia.org

•    Channa argus
  
Źródło:  https://commons.wikimedia.org

PANCERZOWCE
•    krab wełnistoręki (k. wełnistoszczypcy) (Eriocheir sinensis)
 
Źródło:  https://projekty.gdos.gov.pl

•    rak luizjański (Procambarus clarkii)
  
Źródło:  https://projekty.gdos.gov.pl

•    rak marmurkowy (Procambarus fallax f. viiginalis, Procambarus virginalis)
  
Źródło:  https://projekty.gdos.gov.pl

•    rak pręgowaty (r. amerykański) (Orconectes limosus, Faxonius limosus)
  
Źródło:  https://projekty.gdos.gov.pl

•    rak sygnałowy (r. kalifornijski) (Pacifastacus leniusculus)
    
Źródło:  https://projekty.gdos.gov.pl

•    Faxonius rusticus
  
Źródło:  https://projekty.gdos.gov.pl

•    Orconectes virilis
  
Źródło:  https://projekty.gdos.gov.pl

GADY
•    lancetogłów królewski (Lampropeltis getula)
•    żółw jaszczurowaty (Chelydra serpentina)
•    żółw malowany (Chrysemys picta)
•    żółw ostrogrzbiety (Graptemys pseudogeographica)
•    żółw ozdobny (Trachemys scńpta)

—    w przypadku ich odłowienia, podobnie jak w przypadku wszystkich gatunków obcych, absolutnie nie można ich wpuszczać ani do łowiska, w którym je złowiono, ani do innych wód, a złowione okazy najlepiej niezwłocznie uśmiercić.

Dodatkowo, w przypadku ich stwierdzenia w środowisku, należy niezwłocznie powiadomić gminę właściwą dla miejsca stwierdzenia (art. 15 ustawy o gatunkach obcych). Zgłoszenie zawiera:
1)    imię i nazwisko albo nazwę oraz: adres lub siedzibę / lub adres poczty elektronicznej / lub numer telefonu zgłaszającego;
2)    nazwę IGO;
3)    liczbę okazów IGO lub określenie zajmowanej przez nie powierzchni, o ile jest to możliwe do ustalenia;
4)    miejsce i datę stwierdzenia obecności w środowisku IGO;
5)    fotografię potwierdzającą obecność w środowisku IGO, w przypadku gdy została wykonana.
Zgłoszenie można przesłać pisemnie lub drogą elektroniczną.
Zgłoszenie takie uruchamia kolejne procedury szczegółowo opisane w ww. ustawie, tak by właściwy podmiot podjął działania zaradcze.
Wobec tych gatunków oprócz zakazu uwalniania/wprowadzania do środowiska oraz przemieszczania w środowisku obowiązują dodatkowe zakazy m.in.:
•    przetrzymywania, w tym w obiekcie izolowanym,
•    wykorzystywania,
•    wprowadzania do obrotu (w tym przypadku nie jest możliwe uzyskanie zezwolenia). Uwaga: zakazy dotyczą tylko żywych osobników, jaj lub ikry.
Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska lub regionalny dyrektor ochrony środowiska w pewnych sytuacjach może wydać zezwolenie na ww. czynności zakazane, m.in. w celu komercyjnego wykorzystania gatunku w ramach działań zaradczych np. dla ekspozycji w ośrodku edukacyjnym.

SANKCJE KARNE

Należy wskazać, że każdy kto narusza zakazy w stosunku do IGO stwarzających zagrożenie dla Unii/Polski, m.in. wprowadza/uwalnia je do środowiska, przetrzymuje lub wprowadza do obrotu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Jeżeli sprawca tych czynów działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Ponadto podmiot, który narusza zakazy w stosunku do IGO stwarzających zagrożenie dla Unii/Polski podlega administracyjnej karze pieniężnej w wysokości do 1 000 000 zł. Karę tę nakłada   właściwy regionalny   dyrektor   ochrony   środowiska   uwzględniając   warunki i okoliczności określone w ustawie.

Więcej informacji o gatunkach obcych i aspektach prawnych w tym zakresie, znajdą Państwo na stronie GDOŚ: httns://www.9ov.pl/web/gdos/inwazy ne-qatunki-obce3.
W przypadku ewentualnych pytań proszę o kontakt z Departamentem Zarządzania Zasobami Przyrody (22 310 68 00).